Από την Θεωρία στην Πράξη: μια ιστορική διαδρομή 1994-2019
Στο κείμενο που ακολουθεί παραθέτουμε την ιστορία του Μεταπτυχιακού μας Προγράμματος, με τα χαρακτηριστικά του, τους νόμους που σημάδεψαν την εξέλιξή του και τις συνεργασίες του. Για μερικούς από εμάς που ζήσαμε αυτό το πρόγραμμα από τη γένεσή του, η ιστορία του είναι και η δική μας ιστορία.
Από τότε που ιδρύθηκε το 1994, έως σήμερα, το Διιδρυματικό Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών (ΔΠΜΣ)¹ είναι ένας ζωντανός οργανισμός που συνεχώς αναπτύσσεται, προσαρμόζεται και εξελίσσεται δημιουργώντας και προσθέτοντας αξία στην ελληνική κοινωνία.
Το ΔΠΜΣ στην Εφαρμοσμένη Οικονομική και Χρηματοοικονομική προέρχεται από το πρώτο οργανωμένο μεταπτυχιακό πρόγραμμα του Τμήματος Οικονομικών Επιστημών (ΤΟΕ) που ιδρύθηκε το 1994, με βάση την υπ’ αριθμ. Β7/122/27-6-1994 (ΦΕΚ 505/Β/1994) Υ.Α. και είχε ως ιδιαίτερο συστατικό γνώρισμα τον συνδυασμό της θεωρητικής επιστημονικής γνώσης με την συσσωρευμένη πρακτική εμπειρία των μελών ΔΕΠ του ΤΟΕ. Τα βασικά χαρακτηριστικά του Προγράμματος που διατρέχουν όλες τις αναμορφώσεις που ακολούθησαν την ίδρυσή του είναι:
1. ο συνδυασμός της οικονομικής θεωρίας και της εφαρμοσμένη οικονομικής μέσω της ανάλυσης εργαλείων, πρακτικών, τεχνικών και προτάσεων πολιτικής.
2. το Πρόγραμμα αυτό είναι αποτέλεσμα συλλογικής προσπάθειας των μελών ΔΕΠ του ΤΟΕ, με προεξάρχοντες, κατά τις διάφορες φάσεις ανάπτυξής του, διεθνώς καταξιωμένους επιστήμονες που ταυτόχρονα είχαν υπηρετήσει σε θέσεις ευθύνης του δημοσίου ή του ιδιωτικού τομέα της ελληνικής οικονομίας (υπουργεία, τράπεζες και άλλους χρηματοοικονομικούς οργανισμούς, παραγωγικές μονάδες, διεθνείς οργανισμούς).
3. η δυναμική εξέλιξη στον χρόνο. Το πρόγραμμα διδασκαλίας και οι κατευθύνσεις προσαρμόστηκαν για να αντιμετωπίσουν την πρόοδο της επιστήμης στα συγκεκριμένα πεδία, τις ανάγκες της ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας, την διαθεσιμότητα των διδασκόντων, την ζήτηση εκ μέρους των φοιτητών για συγκεκριμένα αντικείμενα καθώς και την έλλειψη ενδιαφέροντος για άλλα. Βήματα σταθμοί στην εξέλιξη του ΔΠΜΣ ήταν:
1994, ίδρυση με τίτλο ΔΠΜΣ στις «Οικονομικές Επιστήμες» με τρεις κατευθύνσεις,
α) Πολιτική Οικονομία και Οικονομική Πολιτική,
β) Διεθνής Οικονομική και Ανάπτυξη,
γ) Εφαρμοσμένη Οικονομική των Επιχειρήσεων και των Αγορών.
1998, οικονομική ενίσχυση από το Β΄ Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Εκπαίδευσης και Αρχικής Επαγγελματικής Κατάρτισης (ΕΠΕΑΕΚΙΙ), θεμελίωση της συνεργασίας με το Μαθηματικό Τμήμα του Πανεπιστημίου του Αιγαίου και συνεργασία με το Οικονομικό Τμήμα του London School of Economics με βάση την υπ’ αριθμ. Β7/487/1-12-98 (ΦΕΚ1225/Β/1998) Υ.Α.
2003, μετονομασία του τίτλου του προγράμματος σε ΔΠΜΣ στην «Εφαρμοσμένη Οικονομική και Χρηματοοικονομική», συνέχιση της συνεργασίας με Πανεπιστήμιο του Αιγαίου και London School of Economics. Διαμόρφωση δύο συνολικά κατευθύνσεων
α) Χρηματοοικονομική των Επιχειρήσεων και Αγορών και
β) Διεθνής Οικονομία και Οικονομική Πολιτική
με βάση την Β7/89937(ΦΕΚ1317/Β/16-9-2003) Υ.Α.
2005, Θεμελίωση της συνεργασίας με το Σώμα Ορκωτών Ελεγκτών Λογιστών, συνεργασία που ενίσχυσε τους δεσμούς του ΔΠΜΣ με την αγορά εργασίας και προήγαγε τη φήμη του στον επαγγελματικό χώρο. Οι κατευθύνσεις έγιναν και πάλι τρεις
α) Χρηματοοικονομική των Επιχειρήσεων και των Αγορών,
β) Διεθνής Οικονομία και Οικονομική Πολιτική,
γ) Εφαρμοσμένη Λογιστική και Ελεγκτική.
(Β7/76252(ΦΕΚ1375/4-10-2005) Υ.Α.
2014, αναδιοργάνωση του προγράμματος με την προσθήκη δύο νέων κατευθύνσεων, της Δημόσιας Ελεγκτικής και της κατεύθυνσης Οικονομικά Διοικητικά και Πληροφοριακά Συστήματα Επιχειρήσεων, που δημιουργήθηκαν με σκοπό να καλύψουν κενά γνώσης, δεξιοτήτων και πρακτικών εφαρμογών που αναδείχθηκαν με την οικονομική κρίση, αλλά και σύμφωνα με τις επιταγές των εξελίξεων σε ανάλογους τομείς, σε χώρες του εξωτερικού. Οι κατευθύνσεις που διαμορφώθηκαν ήταν
α) Χρηματοοικονομική-Τραπεζική,
β) Οικονομική Πολιτική και Ανάπτυξη,
γ) Εφαρμοσμένη Λογιστική και Ελεγκτική,
δ) Οικονομικά, Διοικητικά και Πληροφοριακά Συστήματα Επιχειρήσεων,
ε) Δημόσια ελεγκτική,
με βάση την Ζ1/203903(ΦΕΚ3441/Β/22-12-2014) Υ.Α.
2017, η αναμόρφωση αυτή πραγματοποιήθηκε για να εντάξει στο ΔΠΜΣ Εφαρμοσμένης Οικονομικής και Χρηματοοικονομικής, την κατεύθυνση Χρηματοοικονομικά Μαθηματικά και Ανάλυση Κινδύνου που είχε στόχο την έμφαση στη διδασκαλία μαθηματικών τεχνικών, μεθόδων και εφαρμογών που χρησιμοποιούνται στην χρηματοοικονομική και ειδικότερα στην ανάλυση κινδύνου (408/19-6-2017 (ΦΕΚ 2266/Β/4-7-2017)Υ.Α.) Έτσι το ΔΠΜΣ καταλήγει με την πλήρη ανάπτυξη έξι κατευθύνσεων:
α) Χρηματοοικονομική-Τραπεζική,
β) Οικονομική Πολιτική και Ανάπτυξη,
γ) Εφαρμοσμένη Λογιστική και Ελεγκτική,
δ) Διοίκηση, Αναλυτική και Πληροφοριακά Συστήματα Επιχειρήσεων,
ε) Δημόσια Ελεγκτική,
στ) Χρηματοοικονομικά Μαθηματικά και Ανάλυση Κινδύνου
2018, έγινε η τελευταία αναμόρφωση-επανίδρυση σύμφωνα με τον νέο νόμο για την παιδεία. Με βάση τον νέο νόμο επιτρέπονται τρεις κατευθύνσεις ανά μεταπτυχιακό πρόγραμμα και έτσι το ΔΠΜΣ προσφέρει τις εξής ειδικεύσεις (992/28-8-2018(ΦΕΚ4317/Β/28-9-2018) Υ.Α.):
α) Χρηματοοικονομική Ανάλυση και Πολιτική
β) Δημόσια Ελεγκτική
γ) Εφαρμοσμένη Λογιστική και Ελεγκτική
4. οι συνεργασίες που αναπτύχθηκαν με άλλα πανεπιστημιακά ιδρύματα. Οι πιο σημαντικές ήταν:
Το Μαθηματικό Τμήμα του Πανεπιστημίου του Αιγαίου, από το 1998 έως σήμερα. Η συνεργασία αυτή αφορά την συμμετοχή του Μαθηματικού Τμήματος στη Διοίκηση του ΔΠΜΣ, καθώς και τη διδασκαλία συγκεκριμένων αντικειμένων-μαθημάτων. Τα αντικείμενα αυτά καλύπτουν κυρίως το πεδίο της εφαρμοσμένης χρηματοοικονομικής και προσφέρονται από εξειδικευμένους επιστήμονες με στέρεο υπόβαθρο στα μαθηματικά. Τα τελευταία χρόνια η συνεργασία μας περιλαμβάνει και 2 υποτροφίες σε απόφοιτους του Τμήματος Μαθηματικών με βάση τον βαθμό πτυχίου καθώς και αμοιβαίες επισκέψεις και σεμινάρια των μελών των δύο τμημάτων. Από τον Σεπτέμβριο του 2018 η συνεργασία μας συνεχίζεται με το Τμήμα Στατιστικής και Αναλογιστικών Χρηματοοικονομικών Μαθηματικών του Πανεπιστημίου Αιγαίου, που θα αποτελέσει το ένα από τα δύο Τμήματα στα οποία θα διασπαστεί το Μαθηματικό Τμήμα του Πανεπιστημίου του Αιγαίου.
Το Οικονομικό Τμήμα του London School of Economics (LSE) από το 1998 έως το 2008. Η συνεργασία αφορούσε διδασκαλία συγκεκριμένων αντικειμένων από επισκέπτες μέλη ΔΕΠ του LSE, στους φοιτητές μας. Αξίζει να σημειώσουμε εδώ ότι η συνεργασία είχε συναφθεί με τον πρόεδρο του Τμήματος Οικονομικών του LSE, Καθηγητή Χ. Πισσαρίδη (Nobel στα Οικονομικά, 2010).
Oι συνεργασίες αυτές ωφέλησαν τους φοιτητές μας διευρύνοντας τους ορίζοντες τους διότι οι εξωτερικοί διδάσκοντες εκτός από γνώσεις και πληροφορίες, μετέφεραν και διαφορετικές νοοτροπίες και προσεγγίσεις.
5. οι συνεργασίες που αναπτύχθηκαν με επαγγελματικούς φορείς. Οι πιο σημαντικές ήταν:
με το Σώμα Ορκωτών Ελεγκτών Λογιστών (ΣΟΕΛ), από το 2005 έως σήμερα. Η συνεργασία με το ΣΟΕΛ εξειδικεύεται στην ανάθεση διδασκαλίας από την Ε.Δ.Ε. συγκεκριμένων αντικειμένων της ελεγκτικής και λογιστικής από επιφανείς επαγγελματίες και εμπειρογνώμονες που προτείνονται από το Εποπτικό Συμβούλιο του ΣΟΕΛ. Επίσης οι κάτοχοι του τίτλου του ΔΠΜΣ με κατεύθυνση «Εφαρμοσμένη Λογιστική και Ελεγκτική» λαμβάνουν εκπαιδευτική επάρκεια ως προς τα αντικείμενα που προβλέπονται για την άσκηση του ελεγκτικού επαγγέλματος. Η συνεργασία με το ΣΟΕΛ τόνισε τον εφαρμοσμένο χαρακτήρα του Προγράμματος και εδραίωσε την καταξίωσή του στον επαγγελματικό χώρο της ελεγκτικής-λογιστικής και χρηματοοικονομικής. Ανέδειξε δε τις κατευθύνσεις της Εφαρμοσμένης Λογιστικής Ελεγκτικής και της Δημόσιας Ελεγκτικής σε κορυφαίες επιλογές μεταξύ των υποψηφίων, σε πανελλήνιο επίπεδο.
με το Institute of Chartered Accountants of England and Wales (ICAEW). Συνεργασία στο επίπεδο εκπαιδευτικών σεμιναρίων και αναγνώρισης διδακτικών ενοτήτων για την απόκτηση του διεθνώς αναγνωρισμένου επαγγελματικού τίτλου (ACA).
Η συνεργασία επαγγελματικών φορέων και πανεπιστημίων είναι ένα καινοτόμο σχήμα που ενισχύει τις διασυνδέσεις του πανεπιστημίου με την αγορά εργασίας και γενικότερα προωθεί την ώσμωση μεταξύ θεωρίας και πράξης καθώς ενσωματώνει στο πρόγραμμα διδασκαλίας την πολύτιμη πείρα των επαγγελματιών. Ταυτόχρονα ενισχύει το κύρος του αποκτώμενου τίτλου στην αγορά εργασίας. Επίσης δίνει κίνητρο για έρευνα σε πρακτικές εφαρμογές. Σ’ αυτό το είδος της σύμπραξης, το Τμήμα μας είναι πρωτοπόρο στην Ελλάδα.
Επιστήμονες διεθνούς κύρους, μέλη του Διδακτικού-Ερευνητικού Προσωπικού του Τμήματος Οικονομικών Επιστημών έλαβαν μέρος στη σχεδίαση και την εφαρμογή του προγράμματος. Εδώ, ας αναφέρουμε μόνο τους διευθυντές του Προγράμματος κατά το παρελθόν, τον Ομότιμο, πλέον, Καθηγητή, Σταύρο Θωμαδάκη, τον Καθηγητή Ιωάννη Δημητρίου και τον Ομότιμο Καθηγητή και Ακαδημαϊκό, Βασίλη Ράπανο. Και οι τρεις διδάσκουν μαθήματα του προγράμματος σε διαφορετικές κατευθύνσεις.
—————————————————
¹ Το ονομάζουμε Διιδρυματικό ΠΜΣ γιατί από το 1998 και μετά, οι σταθεροί μας συνεργάτες είναι οι καθηγητές του Μαθηματικού Τμήματος του Πανεπιστημίου του Αιγαίου, και από το 2018, το Τμήμα Στατιστικής και Αναλογιστικών Χρηματοοικονομικών Μαθηματικών του Πανεπιστημίου Αιγαίου. Το ΔΠΜΣ είναι προϊόν συνεργασίας δύο πανεπιστημιακών Ιδρυμάτων, του ΕΚΠΑ και του Πανεπιστημίου του Αιγαίου.
